Soba Zehirlenmeleri...

Bu konuyu direk Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi'nden alıntı yaparak açıklamak istiyorum

Tübitak'a gelen soru: 

Lodoslu havalarda neden soba zehirlenmesi olur? Neden poyraz da değil de lodos? Poyraz da lodos gibi sert esemez mi? Bu soruyu liseden beri soruyorum. Hala yanıtını bulamadım.

Tübitak'ın verdiği cevap:

Poyrazda da soba zehirlenmesi oluyor ama lodosdaki kadar çok değil.

Neden lodosta soba zehirlenmesi çok daha fazla oluyor sorusunun yanıtı ise, lodosun poyrazdan daha sert (şiddetli) esmesi ile ilişkili değildir. Bu sorunun yanıtı bu rüzgarların estiği yön, diğer bir deyişle kuzeydoğudan esen poyraz kuzeyli olduğu için genellikle soğuk; güneybatıdan esen lodos ise güneyli olduğu için genellikle sıcak hava taşıyan bir rüzgardır. Dumanın yükselme hızı, dumanın sıcaklığı ile etrafını saran havanın sıcaklığı arasındaki farka bağlıdır. Diğer bir deyişle, bacadan cıkan duman ve gazlar kendilerini soğuk bir ortamda bulduklarında hızla yükselebilirler. Sıcak bir rüzgar olan lodos, dış ortam sıcaklığını arttırdığı için sadece sobayı boğmaz aynı zamanda bacanın çekiş gücünü de büyük ölçüde azaltır.

Verilen cevabın doyurucu bir açıklama olduğunu düşünüyorum. Şimdi gelelim soba zehirlenmesi riskini en aza indirmek için yapmamız gerekenlere;

Baca Başlığı (temsili)

1) Olmazsa olmaz en önemli önlem baca temizliğidir. Bacalarda biriken kurumlar vs kullanım sıklığına göre belirli periyotlarda temizlenmelidir. Özellikle kuşların göç güzergahı üzerindeki evlerde bacalar kuş yuvalarına karşı korunmalıdır. Baca üstleri hava çıkışını engellemeyecek şekilde kapatılmalıdır (baca başlığı) böylece baca içine yağmur girişi de engellenmiş olur.

2) Bacanızı temizlediniz fakat hala atık gazları sobadan çekemiyorsanız baca yüksekliğini gözden geçirin.  Bacanızı biraz daha uzatmanız gerekiyor olabilir (Baca çatıdan itibaren en az 1 metre uzunlukta olmalıdır) Ayrıca baca çevresinde açık bir ortam olmalıdır ağaç, duvar vb engeller hava akışını kestiği için çekiş verimini düşürebilir.

3) Kullanılan katı yakıtların belli bir kalitede olmasına ve uygunluk sertifikalarının bulunmasına dikkat edilmelidir. Ek olarak ıslak denecek kadar nemli kömür ve odun kullanılmamalıdır.

4) Sobalar tıka basa doldurulmamalı ihtiyaca göre yanan sobaya takviyeler yapılmalıdır. 

5) Sobalar üstten yakılmalıdır. Bu işlemdeki amaç yanan gazların soba içinden kolayca atılmasını sağlamaktır.

6) Atık gazların soğumadan biran önce gönderilmesi için soğuk hava ile temasları olabildiğince engellenmelidir; eğer örme baca kullanıyorsak duvarın et kalınlığına dikkat etmeliyiz, eğer baca yerine doğrudan soba borusu kullanıyorsak boruya ısı yalıtımı yaparak gazın soğumasını önleyebiliriz. Soğuyan gazın ağırlaşarak daha yavaş hareket edeceğini ve hatta geri tepeceğini unutmamalıyız.  Ek olarak: odanın yan duvarlarından soba borusu ile atık gazları atmak kesinlikle tehlikeli bir uygulamadır. Mutlaka çatının üzerinden bir baca ile gazlar dışarı atılmalıdır

7) Ve son olarak yatmadan önce sobaya yakacak atılmamalıdır. Soba zehirlemelerinin çok büyük bir kısmı yatmadan önce atılan yakacaklardan dolayı uyku halindeyken olmaktadır.