Soba Zehirlenmeleri...

Bu konuyu direk Tübitak Bilim ve Teknik Dergisi'nden alıntı yaparak açıklamak istiyorum

Tübitak'a gelen soru: 

Lodoslu havalarda neden soba zehirlenmesi olur? Neden poyraz da değil de lodos? Poyraz da lodos gibi sert esemez mi? Bu soruyu liseden beri soruyorum. Hala yanıtını bulamadım.

Tübitak'ın verdiği cevap:

Poyrazda da soba zehirlenmesi oluyor ama lodosdaki kadar çok değil.

Neden lodosta soba zehirlenmesi çok daha fazla oluyor sorusunun yanıtı ise, lodosun poyrazdan daha sert (şiddetli) esmesi ile ilişkili değildir. Bu sorunun yanıtı bu rüzgarların estiği yön, diğer bir deyişle kuzeydoğudan esen poyraz kuzeyli olduğu için genellikle soğuk; güneybatıdan esen lodos ise güneyli olduğu için genellikle sıcak hava taşıyan bir rüzgardır. Dumanın yükselme hızı, dumanın sıcaklığı ile etrafını saran havanın sıcaklığı arasındaki farka bağlıdır. Diğer bir deyişle, bacadan cıkan duman ve gazlar kendilerini soğuk bir ortamda bulduklarında hızla yükselebilirler. Sıcak bir rüzgar olan lodos, dış ortam sıcaklığını arttırdığı için sadece sobayı boğmaz aynı zamanda bacanın çekiş gücünü de büyük ölçüde azaltır.

Verilen cevabın doyurucu bir açıklama olduğunu düşünüyorum. Şimdi gelelim soba zehirlenmesi riskini en aza indirmek için yapmamız gerekenlere;

Baca Başlığı (temsili)

1) Olmazsa olmaz en önemli önlem baca temizliğidir. Bacalarda biriken kurumlar vs kullanım sıklığına göre belirli periyotlarda temizlenmelidir. Özellikle kuşların göç güzergahı üzerindeki evlerde bacalar kuş yuvalarına karşı korunmalıdır. Baca üstleri hava çıkışını engellemeyecek şekilde kapatılmalıdır (baca başlığı) böylece baca içine yağmur girişi de engellenmiş olur.

2) Bacanızı temizlediniz fakat hala atık gazları sobadan çekemiyorsanız baca yüksekliğini gözden geçirin.  Bacanızı biraz daha uzatmanız gerekiyor olabilir (Baca çatıdan itibaren en az 1 metre uzunlukta olmalıdır) Ayrıca baca çevresinde açık bir ortam olmalıdır ağaç, duvar vb engeller hava akışını kestiği için çekiş verimini düşürebilir.

3) Kullanılan katı yakıtların belli bir kalitede olmasına ve uygunluk sertifikalarının bulunmasına dikkat edilmelidir. Ek olarak ıslak denecek kadar nemli kömür ve odun kullanılmamalıdır.

4) Sobalar tıka basa doldurulmamalı ihtiyaca göre yanan sobaya takviyeler yapılmalıdır. 

5) Sobalar üstten yakılmalıdır. Bu işlemdeki amaç yanan gazların soba içinden kolayca atılmasını sağlamaktır.

6) Atık gazların soğumadan biran önce gönderilmesi için soğuk hava ile temasları olabildiğince engellenmelidir; eğer örme baca kullanıyorsak duvarın et kalınlığına dikkat etmeliyiz, eğer baca yerine doğrudan soba borusu kullanıyorsak boruya ısı yalıtımı yaparak gazın soğumasını önleyebiliriz. Soğuyan gazın ağırlaşarak daha yavaş hareket edeceğini ve hatta geri tepeceğini unutmamalıyız.  Ek olarak: odanın yan duvarlarından soba borusu ile atık gazları atmak kesinlikle tehlikeli bir uygulamadır. Mutlaka çatının üzerinden bir baca ile gazlar dışarı atılmalıdır

7) Ve son olarak yatmadan önce sobaya yakacak atılmamalıdır. Soba zehirlemelerinin çok büyük bir kısmı yatmadan önce atılan yakacaklardan dolayı uyku halindeyken olmaktadır.

Kış Aylarında Hava Kalitesi

İnsanın sağlıklı bir şekilde yaşamını devam ettirebilmesi ve verimli nefes alıp verebilmesi için yaşadığı ortamın %45-%55 arasında değişen bir nemliliği olmalıdır. Toplumumuzda pek önemsenmeyen hava kalitesi aslında bir çok hastalığın kronikleşmesinde doğrudan etkilidir. Kuru hava nefeslenme kalitesini düşürürken gereğinden fazla nemli hava ise bakteri ve mantar oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Bu yüzden evimizde bir nem ölçer bulundurmamızda fayda vardır.  Özellikle kış aylarında ısınmak için kullandığımız kalorifer, klima ve sobalar odamızın, evimizin havasını epey kurutur. Havalandırma işleminin kışın sık yapılmaması, kapı pencere doğramalarının plastik malzemelerden yapılışı ve yanlış yalıtım uygulamaları evlerimizin nefes almasını engellemektedir. Kış mevsiminde havamızın nemini biraz olsun normal değerlere çekmek için aşağıdaki basit uygulamaları yapabiliriz;

1) Sağlıklı bir ortam için ısınma cihazını çalıştırmadan önce oda, mümkünse tüm ev  10-15dk kadar havalandırılmalıdır.

2) Soba ile ısınan mekanlarda soba üzerine su dolu bir çaydanlık, bakır güğüm koyularak ortam nemlendirilebilir.

3) Kalorifer ile ısınan evlerde radyatörlere asılan su kapları sayesinde nemlendirme işlemi yapılabilir. Ek olarak temiz suyla ıslatılmış temiz bir bez radyatör üzerinde kurumaya bırakılabilir.

4) Klima ile ısınıyorsak nemlendirme özelliği olan klimalar tercih edilmelidir. 

Ayrıca elektronik oda nemlendiricileri de kontrollü olarak kullanılabilir. Elektronik nemlendirici alırken ortam nemini otomatik ölçen ve ihtiyaca göre çalışan modeller seçilmelidir aksi halde ortam fazla nemlendirilir ve bakterilerin oluşmasına, hızlı yayılmasına yol açar. 

Peteklerin (Radyatör) Havası Nasıl Alınır

Uzun bir aradan sonra merhaba diyerek bir şeyler yazmak istiyorum. Bu aralar kendi çevremde de sık karşılaştığım çözümü basit ama konu ile ilgilisi olmayanları mağdur eden bir problemi ele almak istedim. Özellikle kış mevsimi başlarında evimizin ısıtma tesisatını çalıştırdığımızda ısınma veriminin düşük olduğunu düşünüyorsanız radyatörlerinizin içinde hava olup olmadığı kontrol ederek çözüm için ilk adımı atabilirsiniz. Isınma veriminin düşük olmasının bir çok sebebi olabilir (pompa yetersizliği, su basıncının yetersizliği, tıkanıklık vs) fakat radyatörün bir tarafı (genellikle sıcak suyun girdiği taraf olur) çıplak elle dokunulmayacak kadar sıcak olurken diğer tarafı bunun tam tersi soğuk ise ilk şüphelenilecek durum radyatör içindeki istenmeyen havadır. Bu durumda radyatörün purjör kısmından, radyatör içindeki havayı boşaltmanız gerekmektedir. Bunu yaparken tesisatınızdaki suyun basıncının çalışma basıncında olması gerekir. 

Gerekli malzemeler;

1) Purjör vidasını gevşetmek içi purjör anahtarı veya her evde bulunan düz tornavida.

2) Purjör vidasından akan suyun evi kirletmesini önlemek için eski bir bez parçası.

Uygulama;

Öncelikle ısıtma tesisatı içindeki suyun çalışma basıncında olduğu kontrol edilmelidir. Bu basınç değerini tesisat ustanıza danışarak bir ücret ödemeden öğrenebilirsiniz. Bizim kombimizdeki su basıncı 2.2Bar civarındadır.

Su basıncından emin olduktan sonra düz tornavidamızı purjör vidasına sokalım ve diğer elimizle bezimizi purjör vidasının altında tutalım.

Vidayı yavaşça gevşeterek havayı boşaltalım. Bu işlem sırasında havanın tıslama sesini duyabilirsiniz. İçerideki hava boşaltıktan sonra havayla karışık su gelmeye başlayacaktır bu sırada gelen suları bezle alalım. purjör vidasından gelen suyun sürekli (havasız) olduğu ana kadar işleme devam edelim. Sürekli olarak su geldiği anda da vidayı sıkarak işlemi tamamlayalım.

Bu işlem sırasında ısıtma tesisatı içindeki suyun basıncında düşme yaşanabilir. Kazana giderek basınç kontrol edilmeli gerekli durumda sisteme su basarak basınç arttırılmalıdır.

Havasını aldığınız radyatörü ara ara elle kontrol ederek sorunun çözülüp çözülmediğini kontrol ediniz.